Đau lưng
I. ĐẠI CƯƠNG:
Đau cột sống thắt lưng hay còn gọi là đau lưng vùng thấp (Low back pain) là hội
chứng do đau khu trú trong khoảng từ ngang mức L1 đến nếp lằn mông (có thể ở
một bên hoặc cả hai bên), đây là một hội chứng xương khớp hay gặp nhất trong
thực hành lâm sàng. Khoảng 65-80% những người trưởng thành trong cộng đồng
có đau cột sống thắt lưng (CSTL) cấp tính hoặc từng đợt một vài lần trong cuộc
đời và khoảng 10% số này bị chuyển thành đau CSTL mạn tính.
1. Chẩn đoán
a. Lâm sàng.
- Hội chứng cột sống lưng(+)
+ Đau cột sống lưng có tính chất cơ học
+ Biến dạng cột sống
+ Điểm đau cột sống
+ Co cứng cơ cạnh sống
- Hội chứng rễ thần kinh (-).
Cận lâm sàng cần làm :
-Tổng phân tích tế bào máu ngoại vi bằng máy đếm Lase.
- Sinh hóa máu : Glu, Ure, Cre, GOT, GPT, ….
- Tổng phân tích nước tiểu bằng máy đếm tự động
- Xquang cột sống lưng thẳng nghiêng
- Đo độ loãng xương bằng máy siêu âm
II. ĐIỀU TRỊ:
A. YHHĐ:
- Thuốc giảm đau: chọn một trong các thuốc theo bậc thang của tổ chức y tế thế
giới: Acetaminophen ( paracetamol, efferalgan ), efferalgan codein, … tùy theo
tình trạng đau mà điều chỉnh liều thuốc cho phù hợp.
- Thuốc chống viêm không steroid:
Chọn một trong các thuốc sau:
+ Diclophenac ( voltaren ) viên 50mg: 2 viên/ngày chia 2 lần sau ăn no. có thể sử
dụng dạng ống tiêm bắp 75mg/ngày trong 2-3 ngày đầu khi bệnh nhân đau nhiều
sau đó chuyển sang đường uống.
3
+ Meloxicam ( Mobic ) viên 7,5mg: 1- 2 viên/ngày sau ăn no hoặc dạng ống tiêm
bắp 15mg/ngày x 2 - 3 ngày nếu bệnh nhân đau nhiều sau đó chuyển sang đường
uống.
+ Piroxicam ( Felden ) viên hay ống 20mg, uống 1 viên/ngày sau ăn no hoặc tiêm
bắp ngày một ống trong 2 - 3 ngày đầu khi bệnh nhân đau nhiều sau đó chuyển
sang đường uống.
+ Celecoxib ( Celebrex ) viên 200mg, liều 1 đến 2 viên/ngày sau ăn no.
- Thuốc giãn cơ: chọn một trong các thuốc
+ Mydocalm: 150mg x 3 viên/ngày ( nếu co cơ nhiều ) hoặc Mydocalm 50mg
x 4 viên/ngày.
+ Myonal 50mg x 3 viên/ ngày.
B. YHCT:
1. Đau thắt lưng do phong hàn thấp :
- Phép điều trị: khu phong tán hàn trừ thấp, thông kinh lạc
- Phương thuốc: Đại tần giao thang gia giảm
thươngTần giao 12g
Cam thảo 05g
Xuyên khung 10g
Đương quy 10g
Sinh địa 15g
Thục địa 10g
Bạch thược 15g
Khương hoạt 15g
Phòng phong 10g
Độc hoạt 10g
Bạch truật 15g
Bạch linh 10g
Trần bì 10g
thương
Sắc uống ngày một thang chia 2 lần.
Nếu kết quả kém dùng độc hoạt tang ký sinh thang.
Có thể kê đơn thuốc theo đối pháp lập phương tùy thuộc vào tình trạng bệnh nhân
và kinh nghiêm mỗi người
- Thủy châm: Đại trường du, thận du, hoàn khiêu
- Châm cứu: Giáp tích L1-L5, thận du, đại trường du, hoàn khiêu, ủy trung, dương
lăng tuyền, a thị huyệt.
-Chiếu đèn hồng ngoại, sóng xung kích, siêu âm điều trị vùng thắt lưng
- Xoa bóp: dùng thủ thuật ấn, day, lăn... trên vùng cơ bị co cứng, nếu từ thắt lưng
trở xuống thì day huyệt côn lôn cùng bên .
-Cấy chỉ các huyệt thận du, đại trường du, ân môn, hoàn khiêu
2. Đau lưng do huyết ứ (đau lưng cấp do thay đổi tư thế đột ngột hoặc vác
nặng lệch tư thế.
- Phép chữa: Hoạt huyết hóa ứ, thư cân hoạt lạc :
- Phương thuốc: Thân thống trục ứ thang
- Dùng bài tứ vật đào hồng gia giảmthươngT
hục địa 15g
Hồng hoa 10g
Bạch thược 15g
Xuyên khung 15g
Đào nhân 10g
Chỉ thực 10g
Đương quy 10g
Trần bì 10g
Ngưu tất 15g
Kê huyết đằng 15g
Đan sâm 15g
Uất kim 10g thươngthương
Sắc uống ngày một thang chia 2 lần.
- Có thể kê đơn thuốc theo đối pháp lập phương
Thủy châm, Châm cứu, xoa bóp, sóng xung kích điều trị, siêu âm điều trị cấy chỉ
vùng lưng giống thể trên .
3. Đau thắt lưng ở người già do thoái hóa cột sống hoặc thoát vị đĩa đệm
- Phép chữa: Khu phong tán hàn thông kinh lạc, bổ can thận :
- Phương thuốc: độc hoạt tang ký sinh thang gia giảm.
Độc hoạt 15g
Tần giao 15g
Tế tân 05g
Đỗ trọng 10g
Cam thảo 05g
Bạch thược 15g
Tang ký sinh 15g
Phòng phong 10g
Ngưu tất 15g
Đương quy 10g
Đẳng sâm 15g
Cẩu tích 15g
Ba kích 15g
Câu kỷ tử 10g
Quế chi 05g
Bạch linh 10g
Xuyên khung 10g
Thục địa 15g
thươngSắc uống ngày một thang chia 2 lần.
Có thể kê đơn thuốc theo đối pháp lập phương
Thủy châm, châm cứu , xoa bóp, cấy chỉ, kéo giãn cột sống, sóng xung kích, siêu
âm điều trị giống thể trên
III. PHÒNG BỆNH:
Tư vấn cho bệnh nhân hiểu rõ về bệnh và thực hiện các biện pháp tránh tái phát
đau vùng thắt lưng: làm việc đúng tư thế đặc biệt tư thế đúng khi mang vật nặng,
tránh xoắn vặn vùng thắt lưng, nên bơi hàng tuần, tập luyện các động tác làm chắc
khỏe cơ bụng, cơ lưng…
Tài liệu tham khảo: Phác đồ điều trị Bệnh viện đa khoa tỉnh Quảng Ninh - Bài
giảng Y Học Cổ Truyền Đại Học Y Hà Nộ
